GD helpt hoefbevangenheid te voorkomen, onderzoek naar insulineresistentie (artikel Paardenkrant)

dr. Kees Kalis, vétérinaire Services de Santé pour chevaux ,Pays Bas

Les causes de la fourbure sont nombreuses et souvent mal estimées. Il est possible de faire un test sanguin pour estimer les risques réels de fourbure.

Les causes de la fourbure
La fourbure survient suite à des perturbations de la circulation sanguine dans les pieds  sa eid ontstaat door een verstoring van de bloedsomloop in de hoef. Hierbij hoopt zich zoveel bloed op in het gebied tussen de hoefwand en de hoef zelf dat de verbinding daartussen verloren gaat. Dit proces is te vergelijken met het uit elkaar drukken van de twee delen een klittenbandsluiting. Hierdoor zakt de hoef uit de hoornschoen en komt op de hoornzool, met de bekende vaak desastreuze gevolgen. Deze ophoping van bloed ontstaat door samentrekking van bloedvaatjes en bloedpropvorming in de vaatjes.

Eiwit is niet de boosdoener bij hoefbevangenheid
Tot in het recente verleden werd algemeen aangenomen dat hoefbevangenheid een vorm van eiwitvergiftiging was. Dat was ook wel te verklaren, omdat paarden en pony’s vaak acuut hoefbevangen werden op een weide met veel én erg jong gras. Tegenwoordig weten we echter dat niet het eiwit in dit gras de kwaal veroorzaakte. De boosdoeners in het jonge gras waren de suikers. Normaal vormt jong gras overdag onder invloed van zonlicht suikers. Deze worden gedurende de nacht opgebruikt om eiwitten en celwanden te produceren. Door koude nachten na zonnige dagen in het vroege voorjaar werden deze suikers echter ‘s nachts niet omgezet in eiwit en celwanden, waardoor er ‘s morgens nog steeds veel suiker in zat. In de daaropvolgende zonnige dag werd er dan nog meer suiker extra gevormd. Het bewuste gras waar de pony’s of paarden zo ziek van werden, bevatte dus juist weinig eiwit en celwanden, maar wel heel veel suikers.

Equine Metabool Syndroom
De ophoping van bloed in de hoef die veroorzaakt wordt door samentrekking van bloedvaatjes en bloedpropvorming in de vaatjes, kan verklaard worden door de opname van suikers. Dit is onder andere bekend bij mensen met suikerziekte type 2 ofwel ‘ouderdomssuikerziekte’. Recente onderzoeken geven aan dat voedingsgerelateerde hoefbevangenheid ook beschouwd zou kunnen worden als een vorm van suikerziekte type 2. Bij mensen is de oorzaak een stofwisselingsziekte genaamd “Humaan Metabool Syndroom”. Bij het paard bestaat een vergelijkbare stofwisselingsziekte, het “Equine Metabool Syndroom”. Dit syndroom berust op een langdurige verstrekking van te veel suikers, waardoor de glucosespiegel in het bloed gaat stijgen.

Insulineresistentie
Om de geschetste nadelige gevolgen van te veel glucose op de bloedvaatjes te voorkomen, gaat het lichaam insuline produceren. Insuline verlaagt immers de glucosespiegel. Duurt deze insulinestijging te lang, dan worden de cellen minder gevoelig voor insuline. Dit noemen wij ‘insulineresistentie’. Dan moet er dus om hetzelfde effect te bereiken meer insuline geproduceerd worden. Het zal duidelijk zijn dat dergelijke dieren een groter risico lopen dat op een kwaad moment de geproduceerde insuline niet meer in staat is de glucose voldoende ver naar beneden te brengen, met hoefbevangenheid als gevolg.

Aantasting bloedvaatjes
Naast een directe invloed van de glucose in het bloed op de bloedvaten, speelt bij paarden een - door te veel suikers in de dikke darm veroorzaakte - verstoring van het bacteriële milieu een rol. Hierdoor krijgen de suikerverterende bacteriën zo veel voedingsstoffen, dat zij zich als het ware ‘doodgroeien’. Uit die afstervende bacteriepopulaties komen veel gifstoffen vrij, die eenmaal in het bloed opgenomen de bloedvaten in de hoef ook aantasten. Het gevolg van de aantasting van de bloedvaatjes is altijd in eerste instantie hoefbevangenheid bij het paard.

Insulineresistentie meten
Door de hoeveelheid insuline in het bloed te meten wanneer de dieren nog geen zetmeelrijk (kracht)voer hebben gegeten, kan de mate van insulineresistentie worden gemeten. Omdat het Equine Metabool Syndroom net als het Humaan Metabool Syndroom meestal gepaard gaat met overgewicht, zien wij bevangenheid bij paarden en suikerziekte type 2 bij mensen vooral bij een overmatige conditie (lees: ‘te dik’). Om die reden heeft de GD afgelopen zomer in samenwerking met Pavo de basale insulinegehalten gemeten bij pony’s en paarden met een hoge conditiescore.

Alarmerende resultaten
De resultaten waren alarmerend. Niet minder dan één op de drie onderzochte pony’s en paarden had een (veel) te hoge insulinespiegel in het bloed. De hoeveelheid insuline in het bloed van sommige dieren was soms wel honderdmaal hoger dan die van andere. Opvallend was dat er eigenlijk nauwelijks een verband was met de conditie. Op het oog normale dieren in een goede conditie hadden vaak een veel hoger insulineniveau dan extreem dikke dieren. Ook viel op dat dieren van het ene ras (bijvoorbeeld Welsh Cob pony’s) veel gevoeliger waren dan dieren van een ander ras (bijvoorbeeld Friezen).

Insulineresistentie beïnvloedbaar
Dat geconstateerd hebbende is natuurlijk de vraag: wat doen we eraan? Gelukkig blijkt insulineresistentie beïnvloedbaar te zijn. Hiervoor zijn echter wel zeer rigoureuze maatregelen nodig. Dag en nacht weiden is bijvoorbeeld uit den boze. Ook weiden op zeer kort gras is helemaal niet zo goed als het lijkt. In dit gras hopen zich door de stress van droogte, tekort aan meststoffen en kort afgrazen juist extra veel suikers op, vooral de zeer gevaarlijke fructanen. Wat dan wel? Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat alleen de combinatie van een beperking van de weideduur tot één à twee uur per ochtend, met een dagelijkse beweging van minimaal een uur, leidt tot het gewenste resultaat. Daarbij kan beperkt worden bijgevoerd met echt paardenhooi, dat wil zeggen hooi waar (bijna) niets in zit. Er zijn op experimentele basis voedermiddelen beschikbaar die zeer effectief lijken te zijn in het terugdringen van insulineresistentie.

Is je paard gevoelig voor hoefbevangenheid, dan is Pavo Nature's Best een geschikte muesli.

Is je paard of pony insulinerestistent, lees hier de vraag van de week over hoe je daarmee om kunt gaan